Ung thư - tái khám để phòng ngừa di căn

Đối với bệnh nhân ung thư, tuân thủ chế độ điều trị, sinh hoạt điều độ sau xuất viện, tái khám là những điều tối quan trọng để bảo đảm chất lượng cuộc sống.

Thống kê của BV. Ung Bướu TP.HCM, từ năm 2008 - 2012, cho thấy các loại ung thư ở cả hai giới tăng trung bình 5,4%/năm. Theo BS. Lê Hoàng Minh - Giám đốc BV. Ung Bướu TP.HCM, 5 ung thư hàng đầu ở nam giới là phổi, gan, đại trực tràng, dạ dày và vòm hầu. Còn ở nữ giới top 5 ung thư là vú, cổ tử cung, đại trực tràng, phổi và tuyến giáp. Các ung thư hàng đầu ở cả hai giới bắt đầu tăng nhanh từ tuổi 40 trở lên.

HÌnh ảnh tế bào ung thư

Từ những biểu hiện đơn giản

Ung thư phổi và đại trực tràng là những ung thư đứng trong top 5 ở cả nam và nữ. Ung thư phổi là bệnh lý ác tính nhất và nguyên nhân tử vong hàng đầu do ung thư. Ngày nay, ung thư phổi được chẩn đoán sớm nhờ sự phát triển các phương tiện xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh như X-quang, CT-scan, soi phế quản, các xét nghiệm chẩn đoán tế bào học và mô bệnh học… Những dấu hiệu sớm có thể giúp bệnh nhân ung thư phổi giảm tử vong đến 50%: thở nặng nhọc hay đột nhiên thở khò khè mà trước đây bạn chưa từng bị, có thể bạn đang bị một khối u ở phổi; ho dai dẳng, kéo dài vài tuần không khỏi đến khàn giọng; hoặc ho ra máu; đau tức ngực, đau vai hay đau ở các đầu ngón tay; thường xuyên bị nhiễm trùng như: viêm phế quản hay viêm phổi kéo dài tái đi tái lại.

Ung thư đại trực tràng thường tăng nhanh ở cả nam lẫn nữ trong độ tuổi 50 - 54. Ung thư đại trực tràng liên quan chặt chẽ đến chế độ ăn. Tại các nước phương Tây, chế độ ăn thường giàu chất béo, ít chất xơ và rau. Chế độ ăn ở Việt Nam có lẽ nhiều rau và chất xơ hơn, nên tỉ lệ mắc mới của ung thư đại trực tràng còn thấp so với các nước phát triển. Dinh dưỡng và vận động giúp bạn giảm nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng. Giảm cân nếu bị thừa cân béo phì, nhưng không được bỏ bữa, đặc biệt là bữa sáng. Chất xơ từ trái cây, rau củ, ngũ cốc… giúp bạn tống thải chất độc hại, quện cả chất béo ra khỏi cơ thể

Hơn thế nữa, trong khi chưa có bằng chứng rõ ràng về khẩu phần ăn đặc biệt có hiệu quả trong việc làm giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư vú, việc tăng cân và béo phì ở độ tuổi trưởng thành là những yếu tố nguy cơ có việc phát triển ung thư vú ở phụ nữ sau mãn kinh. Uống rượu bia, thậm chí với số lượng trung bình cũng làm tăng nguy cơ mắc ung thư vú, tuy nhiên có thể làm giảm một số mặt có hại bằng cách sử dụng folate.

Bệnh nhân chờ khám bệnh tại Bệnh viện Ung Bướu TP.HCM

Một ung thư khác chưa tìm ra nguyên nhân gây bệnh, các bác sĩ chuyên ngành ung thư ghi nhận nhóm bệnh có nguy cơ cao thuộc nhóm hay viêm loét dạ dày và từng bị thiếu máu ác tính. Ung thư dạ dày thường không có triệu chứng rõ ràng: khó tiêu kèm theo đau bụng âm ỉ, khó chịu, trướng bụng, ợ hơi, buồn nôn - nôn, chán ăn, sút cân rõ rệt và nhanh chóng, xanh xao do thiếu máu. Những triệu chứng này kéo dài hơn 2 tuần, bạn cần nên đi khám để được chẩn đoán đúng bệnh và sớm.

Tái khám để phòng ngừa di căn

ThS. BS. Trần Đặng Ngọc Linh - Trưởng khoa Y học Hạt nhân, BV. Ung bướu TP.HCM, Giảng viên ĐH Y Dược TP.HCM, nhấn mạnh: đối với bệnh nhân ung thư, tuân thủ chế độ điều trị, sinh hoạt điều độ sau xuất viện, tái khám là những điều tối quan trọng để bảo đảm chất lượng cuộc sống. Nhiều bệnh ung thư sau khi xuất viện vẫn còn phải điều trị tiếp (điều trị nội tiết với ung thư vú, tiền liệt, tuyến giáp…) và theo dõi.

BS. Ngọc Linh cho biết: “Đối với bệnh nhân đã hoàn tất phác đồ điều trị, việc tái khám nhằm phát hiện sớm những tái phát di căn trong một số trường hợp có thể điều trị cứu vớt hiệu quả. Tái khám còn giúp phát hiện nhưng biến chứng điều trị để có hướng xử trí. Một số biến chứng muộn của điều trị xuất hiện trễ, vài tháng thậm chí vài năm sau khi xuất viện, nếu bệnh nhân không tái khám sẽ rất hoang mang, hay cho là bệnh khác mới xuất hiện, đi điều trị những cơ sở khác, có thể không đúng, gây tốn kém về kinh tế, có thể gây tổn hại sức khỏe, tinh thần người bệnh”.

Tuy nhiên, sau khi điều trị rất khó khuyên bệnh nhân về vấn đề tái khám. Bệnh nhân sau điều trị, tâm lý rất hoang mang, lo sợ bệnh tái phát nên ai khuyên gì cũng nghe theo. Các BS chuyên khoa ung bướu cho biết, trong một khảo sát về tình hình tái khám sau điều trị được thực hiện vào năm 2012, một số không ít bệnh nhân (40%) không tuân thủ theo hướng dẫn sau điều trị lại dùng thuốc Nam, thuốc Bắc với hy vọng các thuốc này sẽ có tác dụng hỗ trợ ung thư. 10% số bệnh nhân dùng các liệu pháp khác như thực phẩm bổ sung, nhịn ăn… Tuy nhiên, ở các nước tiên tiến như Mỹ, bên cạnh việc tái khám định kỳ, 50% số bệnh nhân ung thư người lớn cũng dùng các liệu pháp điều trị bổ sung: liệu pháp năng lượng (điện năng, điện từ trường), bấm huyệt - xoa bóp, liệu pháp tinh thần (thiền, nhạc, khiêu vũ, yoga…)…