Hỏi: Uống bisphosphonate bị đau mắt, vì sao?

Tôi 60 tuổi, đi khám bệnh được phát hiện bị loãng xương, bác sĩ có cho uống thuốc bisphosphonate. Nhưng uống từ sáng đến chiều bỗng dưng tôi thấy mắt bị sưng đau. Đi khám, bác sĩ bảo tôi bị viêm kết mạc do thuốc bisphosphonate. Xin quý báo giúp tôi hiểu rõ hơn về thuốc chữa loãng xương này? Tôi xin cảm ơn!

Bisphosphonate là các dẫn chất tổng hợp giống pyrophosphate, một chất điều hoà quá trình chuyển hoá xương của cơ thể. Các thuốc trong nhóm (như alendronate, risedronate, pamidronate...) có tác dụng ức chế mạnh mẽ quá trình huỷ xương nên hiện đang được sử dụng rộng rãi trong điều trị nhiều bệnh lý ở xương như loãng xương sau mãn kinh, ung thư xương, ung thư di căn vào xương, bệnh đa u tuỷ xương, bệnh Paget... Bên cạnh hiệu quả điều trị, khá nhiều phản ứng phụ của nhóm thuốc này cũng đã được ghi nhận, nhất là sau tiêm truyền tĩnh mạch như sốt, đau cơ, đau khớp, nổi ban đỏ, rối loạn tiêu hoá, suy thận, rối loạn điện giải và các biểu hiện tổn thương mắt. Tần suất xảy ra các biến chứng mắt sau dùng bisphosphonate khoảng 1/2.000 ca và gặp nhiều nhất là với pamidronate, thường xuất hiện sau dùng thuốc từ 6 - 48 giờ hoặc sau lần truyền thứ nhất và thứ 2 với đường tiêm truyền. Một số trường hợp có thể xuất hiện muộn sau lần truyền thứ 6, 7. Hầu hết, các phản ứng phụ ở mắt do bisphosphonate là các tổn thương viêm như viêm kết mạc, viêm củng mạc, viêm trên củng mạc, viêm màng mạch, phù mi mắt, viêm toàn bộ nhãn cầu. Một số ít trường hợp nặng như liệt các dây thần kinh sọ não, có đồng thời hai loại tổn thương viêm hoặc tổn thương xảy ra ở cả 2 mắt với mức độ khác nhau cũng đã được ghi nhận. Các biểu hiện thường gặp nhất trên lâm sàng là sưng nề mắt, đỏ mắt, sợ ánh sáng, nhức mắt, chảy nước mắt, nhìn đôi và giảm thị lực.

Cơ chế gây tổn thương mắt do bisphosphonate hiện chưa được biết chính xác, có thể do các thuốc này kích thích các tế bào lympho T gây giải phóng một số loại cytokine tham gia vào quá trình gây viêm hoặc gây độc cho mắt. Các yếu tố nguy cơ gây tổn thương mắt của bisphosphonate cũng chưa được biết rõ vì hầu hết các trường hợp gặp phải những tai biến này đều không có bệnh mắt từ trước, cả những người mắc bệnh lành tính và ác tính phải sử dụng thuốc đều có thể gặp phải các tai biến này.

Hướng xử trí cho các trường hợp tổn thương mắt do bisphosphonate:Tất cả những trường hợp có tổn thương mắt do bisphosphonate đều cần được khám chuyên khoa mắt để đánh giá mức độ tổn thương. Những trường hợp viêm kết mạc hoặc viêm trên củng mạc thường có tiên lượng tốt, không đòi hỏi điều trị và có thể tự hết sau khi ngừng dùng thuốc vài ngày. Hầu hết bệnh nhân vẫn có thể tiếp tục sử dụng thuốc mà không bị lại các tổn thương này, chỉ một số ít trường hợp phải dùng các thuốc chống viêm giảm đau nhỏ mắt. Những trường hợp có các tổn thương nặng như viêm củng mạc, viêm màng mạch, viêm toàn bộ nhãn cầu, tổn thương thần kinh sọ não hoặc có đồng thời nhiều loại tổn thương có thể để lại các di chứng nặng nề nên phải ngưng sử dụng bisphosphonate kết hợp với điều trị bằng các thuốc chống viêm tại chỗ và toàn thân, thường dùng nhất là nhóm glucocorticoid. Những trường hợp này tốt nhất nên được theo dõi tại các cơ sở chuyên khoa mắt và thường mất vài tuần để hồi phục.

( Theo ThS. Nguyễn Thị Hiền // Báo Sức khỏe đời sống Online )