Phát huy sự thông minh của bộ não cho mùa thi

Mùa thi đang đến gần, làm thế nào để có được sức khỏe nói chung và sức khỏe trí não tốt nhất là quan tâm lớn của các bậc cha mẹ và học sinh - sinh viên. Tuy nhiên việc áp dụng các biện pháp huy động vượt khả năng của não bộ nhằm đạt kết quả cao trong một khoảng thời gian ngắn là vô cùng nguy hiểm và không tưởng! Việc đó chẳng khác nào cho ăn nhồi nhét để bắt con gà mái đẻ vài quả trứng một ngày. Vì thế cần phải hiểu khả năng thông minh của não bộ để có biện pháp phát huy tốt nhất cho mùa thi. Chúng tôi xin gửi đến bạn đọc ý kiến của các chuyên gia, các em học sinh và kinh nghiệm chăm sóc con của các bậc phụ huynh.

Vào mùa thi, áp lực học hành gia tăng gây ảnh hưởng tới tâm lý và sức khỏe tâm thần của nhiều học sinh, sinh viên.

Khả năng “thông minh” của não bộ phụ thuộc những gì?

Phụ thuộc số tế bào thần kinh (TBTK) có khả năng làm việc: Bộ não con người gồm có chất trắng và chất xám với khoảng 14 tỷ tế bào (neuron) thần kinh, trong số đó chỉ có khoảngxấp xỉ trên dưới 1 tỷ tế bào (TB) là ở trạng thái hoạt động và số TB này rất khác nhau ở từng người. Hơn nữa, số TBTK hoạt động ở từng khu vực sẽ quyết định khả năng (năng khiếu) của người đó ở từng lĩnh vực như toán, văn học, hội họa hoặc các đặc điểm tính cách và trạng thái cảm xúc. Đây thực sự là một vấn đề còn nhiều bí ẩn của bộ não mà khoa học còn đang tiến hành nghiên cứu thêm.

Phụ thuộc nguồn dinh dưỡng: bình thường não tiếp nhận chừng 15% cung lượng tim (50ml máu/100g não/phút). Lượng máu này mang tới não 25% tổng lượng ôxy cung cấp cho toàn cơ thể và nguồn dinh dưỡng cần cho não bao gồm đường glucose, các chất đạm, mỡ, vitamin (đặc biệt là các vitamin nhóm B), các yếu tố vi lượng (đồng, kẽm, ma giê…). 

Phụ thuộc trạng thái hưng phấn của cá thể: khi hưng phấn hoặc đam mê, khả năng làm việc của não bộ được huy động tối đa. Thực tế đã cho thấy có những người có khả năng làm việc trí óc lên tới 18 giờ trong ngày với những vấn đề mà họ hăng say nghiên cứu. Ngược lại, nếu không hứng thú, não bộ sẽ ở trạng thái “ì” hoặc “trơ” với nguồn thông tin cần ghi nhớ và xử lý và sẽ nhanh chóng dẫn đến trạng thái mệt mỏi, chán nản.

Phụ thuộc vào thói quen, sự rèn luyện, độ tập trung, phương pháp làm việc: một thói quen làm việc tốt giúp não bộ có sự chuẩn bị tốt trước khi “nhập cuộc”. Máu và các chất dinh dưỡng được tăng cường lên não, các hormon cũng được tiết ra giúp não hoạt động tốt hơn. Sự rèn luyện, độ tập trung cũng như phương pháp làm việc ngăn nắp, khoa học cũng tránh cho não bộ không bị “lan man” xử lý những thông tin không cần thiết, tập trung vào những vấn đề chính.

Phụ thuộc thời gian: não bộ nhất thiết cần một thời gian nhất định để ghi nhận và xử lý thông tin. Điều này trước hết phụ thuộc khả năng (trí thông minh) của mỗi người và sau đó là khối lượng, mức độ khó của thông tin cũng như cách tiếp nhận thông tin.

Phụ thuộc vào các cơ quan khác của toàn cơ thể: “Khó có thể có một cái đầu minh mẫn trên một cơ thể không khỏe mạnh”. Hoạt động của não bộ có liên quan chặt chẽ với các cơ quan trong toàn cơ thể như tim mạch, hô hấp, các tuyến nội tiết... Khi cơ thể khỏe mạnh sẽ tạo sức khỏe thể chất và độ hưng phấn cho não khi làm việc.

Các chất làm giảm khả năng hoạt động của não bộ: rất nhiều chất có thể làm suy giảm khả năng làm việc của não bộ như các thuốc an thần gây ngủ; các loại ma túy gây kích động, hoang tưởng, ảo giác; các loại đồ có cồn. Thuốc lá, cà phê giai đoạn đầu thì gây kích thích tỉnh táo và hưng phấn nhưng sau đó gây căng thẳng, mệt mỏi và giảm độ tập trung.

Để học tốt, cần có thời gian biểu học tập hợp lý, khoa học.

Phương pháp lựa chọn để đảm bảo cho một bộ não thông minh

Đảm bảo đủ dinh dưỡng cho não thông qua việc ăn uống. Ăn các chất dễ tiêu, nhiều calo, hoa quả tươi, sữa… để cung cấp thêm nguồn vitamin và khoáng chất cho não. Có thể bổ sung calo cho cơ thể qua nhiều bữa ăn phụ như uống thêm sữa, nước hoa quả. Không nên ăn quá no vì khi đó hệ tuần hoàn sẽ tăng tưới máu cho dạ dày, ruột, tụy… để tiêu hóa thức ăn nên làm cơ thể mệt mỏi và buồn ngủ, mất tập trung.

Tạo sự phấn khích, đam mê trong việc học hành. Nếu không có thích thú và ham mê, sẽ dễ mệt mỏi, chán nản thậm chí rơi vào trạng thái trầm cảm, loạn thần nếu bị thúc ép học tập quá sức.

Có chế độ làm việc khoa học, hợp lý. Tuyệt đối tránh thức quá khuya “ngủ ngày, cày đêm” rất nhanh làmcơ thể suy nhược do trái nhịp sinh học. Một giấc ngủ sâu sẽ là liều thuốc tốt nhất giúp não bộ hồi phục khả năng làm việc.

Không nên sử dụng tràn lan các chế phẩm “tăng cường sức khỏe” như các loại vitamin tổng hợp, các loại khoáng chất, axít folic… vì các chất này thường đã được cung cấp đầy đủ qua thức ăn. Dùng nhiều sẽ tích lũy và gây hại cho cơ thể. Nên nhớ vitamin, khoáng chất, các yếu tố vi lượng tuy cần thiết nhưng chỉ là chất xúc tác chứ không sinh năng lượng cho cơ thể hoạt động.Hạn chế dùng các thuốc tăng cường tuần hoàn não, tăng cường chuyển hóa ở não như tanakan, piracetam, citicoline… vì các thuốc này chỉ được khuyến cáo sử dụng ở người già, máu nuôi não kém, các TBTK bị lão hóa hoặc ở các bệnh nhân có tổn thương não. Hơn nữa, cho đến thời điểm hiện nay, tác dụng của các thuốc trên cũng chưa được chứng minh rõ ràng. Thuốc lá, cà phê có thể gây tỉnh táo nhất thời nhưng nếu lạm dụng sẽ rất dễ bị mệt mỏi, mất tập trung. Không có thuốc tăng cường trí nhớ, chỉ có thuốc điều trị suy giảm trí nhớ. Tuyệt đối không dùng các chất ma túy gây hưng phấn như amphetamin, các đồ uống có cồn vì dễ gây hoang tưởng, ảo giác, suy giảm trí nhớ và gây nghiện.

ThS. Hoàng Khánh Toàn - Chủ nhiệm khoa Y học cổ truyền, BV Trung ương Quân đội 108: “LUYỆN TẬP THỂ THAO LÀ MỘT BIỆN PHÁP GIÚP TRÁNH CĂNG THẲNG, MỆT MỎI VÀ TĂNG TỰ TIN BƯỚC VÀO KỲ THI”.

Dù là người khỏe mạnh đến mấy nhưng khi làm việc quá sức, nhất là những thí sinh sắp bước vào những kỳ thi đều không tránh khỏi mệt mỏi, lo lắng. Tuy nhiên, nếu chúng ta có một thời khóa biểu học tập hợp lý, dinh dưỡng đầy đủ và thường xuyên tập luyện thể thao thì các em hoàn toàn tự tin bước vào kỳ thi với hiệu quả cao nhất. Có rất nhiều bài tập để giúp cho thần kinh bớt căng thẳng và tăng cường khả năng làm việc trí óc. Bài tập đơn giản nhất bạn có thể áp dụng trong giai đoạn chuẩn bị thi cử là:

- Tìm vị trí yên tĩnh, giảm bớt cường độ ánh sáng, nằm ngửa hoặc ngồi trên ghế ở tư thế nửa nằm nửangồi, toàn thân thả lỏng, mắt nhắm hờ, thở đều, sâu và chậm, ý nghĩ tập trung vào hơi thở trong 2 phút.

- Dùng hai bàn tay khum lại, đặt các đầu ngón tay ở chân tóc trước trán rồi từ từ chải ra phía sau gáy với một lực vừa phải 10 lần.

- Dùng 2 ngón tay giữa day huyệt thái dương (ở sau đuôi lông mày khoảng 2cm) trong 1 phút.

- Dùng 2 ngón tay giữa day 2 đầu lông mày rồi vuốt dọc 2 lông mày trong 1 phút.

- Tiếp tục thư giãn như bước 1.

Kết thúc bài tập nên uống một tách trà pha đường hoặc mật ong. Mỗi ngày nên tập 2 lần vào khi sáng dậy và trước lúc đi ngủ, trong quá trình học bài cứ mỗi 90 phút lại tập 1 lần.

Những em trai yêu thích chơi đá bóng vẫn nên tham gia vào buổi chiều đều đặn, nhưng thời gian và cường độ nên giảm hơn so với trước đây. Hết sức tránh để mất nhiều mồ hôi, chấn thương xương khớp và lâm vào tâm trạng “ăn thua”.

● Bà Vũ Phương Mai - phường Hàng Bông - Hoàn Kiếm - Hà Nội: “SỨC KHỎE TỐT LÀ MỘT YẾU TỐ QUAN TRỌNG QUYẾT ĐỊNH THÀNH CÔNG CỦA THÍ SINH”.

Tôi có 2 người con, cháu trai đầu đa thi đỗ Đại học Bách khoa năm 2002 và một cháu gái thi đỗ Đại học Ngoại thương năm 2010. Đến với diễn đàn hôm nay tôi xin trao đổi với các bậc phụ huynh có con em chuẩn bị thi tốt nghiệp và thi đại học năm 2011 một vài kinh nghiệm chăm sóc sức khỏe cho con học và thi. Chúng tôi nghĩ, một học sinh chuẩn bị đi thi cần đảm bảo 3 yếu tố chính để thi đạt kết quả như sau: một là phải có kiến thức thực thụ để làm bài. Hai là phải có sức khỏe tốt cả về thể lực và tinh thần để dự thi. Ba là đảm bảo đi thi được đúng giờ. Xác định ba yếu tố này liên quan mật thiết với nhau, hỗ trợ lẫn nhau, vì thế gia đinh tôi đa đề ra biện pháp chăm sóc cho con để đi thi như sau:

Để có kiến thức thực thụ đi thi, chúng tôi khuyên con phải học thật tốt chương trình phổ thông, không “học tủ”, học lệch. Về ăn uống, đảm bảo các cháu phải được ăn ba bữa sáng, trưa, tối mỗi ngày. Thức ăn hằng ngày chúng tôi đảm bảo đủ các chất: đạm, đường, mỡ, khoáng chất và vitamin. Nguồn cung cấp chất đạm là: thịt, cá, trứng, sữa, đậu các loại, nhất là đậu nành. Chất mỡ là: dầu ăn (dầu đậu nành, dầu lạc, dầu vừng), mỡ có trong thịt cá, nhất là các loại cá biển như cá thu, cá ngừ, cá mòi… Chất đường là: gạo, ngô, khoai, sắn, đậu, bánh kẹo, đường ăn… Vitamin các loạicó trong rau, củ, quả, trái cây. Tôi cũng dùng một số vitamin tổng hợp để cho con uống như: vitamin C, vitamin B1, B6, B12… liều lượng theo hướng dẫn ghi trên nhãn thuốc, hay theo chỉ định của bác sĩ. Trong các ngày thi, tôi cho con ăn các thức ăn quen thuộc mà ở nhà cháu vẫn thích ăn. Sáng đi thi tôi cho cháu ăn thức ăn nhẹ, tránh ăn thức ăn lạ và thức uống gây lợi tiểu như: cháo, cà phê hay nước chè, để trong suốt thời gian thi cháu không phải ra ngoài đi tiểu. Ba là đảm bảo đi thi đúng giờ, đêm trước ngày thi con tôi yên tâm ngủ, nên buổi sáng vào phòng thi trong trạng thái sức khỏe bình thường, tinh thần minh mẫn.

● Lê Tuấn Anh - Học sinh lớp 12, Trường THPT Việt Nam - Ba Lan: “CÁC KỲ THI LIÊN TỤC KHIẾN CHÚNG EM LO LẮNG, MỆT MỎI”.

Chỉ còn hơn một tuần nữa là chúng em bước vào kỳ thi tốt nghiệp THPT và hơn một tháng nữa là kỳ thi vào đại học. Hai kỳ thi này đều rất quan trọng vì nó đánh dấu một kết thúc và một khởi đầu mới cho cuộc sống và tương lai của em cũng như của những bạn cùng lứa tuổi. Năm học lớp 12 với nhiều thử thách, nhiều áp lực, lượng kiến thức cũng ngày một lớn, thời khóa biểu học thêm, học gia sư cũng dày đặc nhiều khi khiến em cảm thấy mệt mỏi,chán nản nhưng sự quan tâm của gia đinh, lời động viên, tin tưởng của thầy cô và sự chia sẻ của bạn bè đa giúp em có thêm quyết tâm học tập để đạt thành tích tốt nhất. Kỳ thi sắp tới, em thực sự thấy bối rối, lo lắng và tranh thủ từng chút thời gian để ôn lại tổng thể kiến thức đa học nên số ngày ngủ muộn cũng tăng lên. Nhưng đôi khi do em thấy hồi hộp quá mà nghĩ vẩn vơ, mất tập trung ôn luyện. Kỳ thi tốt nghiệp chúng em sẽ thi theo cụm, em may mắn được thi tại trường nên cũng bớt lo lắng một phần. Kỳ thi đại học em đa đăng ký vào 2 trường là Trường đại học Trần Quốc Tuấn và Trường cao đẳng Giao thông Vận tải. Em đa chuẩn bị sẵn sàng kiến thức và tinh thần cho các kỳ thi rồi và em tin rằng lòng quyết tâm cùng sự tự tin sẽ là bảo bối giúp em đạt được kết quả như mong muốn.

(Theo THS.BS. VŨ ĐỨC ĐỊNH - BV E TW // Suckhoe & Doisong)