Glucosamin - Dùng sao cho đúng?

Glucosamin là một chất tự nhiên được tìm thấy trong các sụn khớp khỏe mạnh của cơ thể. Ở dạng dược phẩm, glucosamin được dùng để trị viêm khớp gối mạn, giúp giảm triệu chứng của thoái hóa khớp nhẹ và trung bình. Trong khi các lợi ích của glucosamin vẫn còn đang được bàn cãi thì thuốc lại được nhiều người sử dụng bừa bãi, mang đến những kết quả không mong muốn.

Dùng glucosamin không lành như bạn tưởng

Ở Mỹ, glucosamin chưa được công nhận là thuốc, chỉ được công nhận là thực phẩm chức năng hỗ trợ điều trị thoái hóa khớp. Nhưng trên thế giới, hiện nay có khoảng 70 quốc gia công nhận glucosamin là thuốc điều trị thoái hóa khớp.

 Glucosamin có trong mô sụn, kích thích sinh sản mô liên kết của xương.

Trên trang tìm kiếm google, chỉ cần gõ từ khóa glucosamin, trong vòng 0,2 giây đã cho khoảng 8.140.000 kết quả. Phần lớn kết quả này đều từ các trang rao bán thực phẩm chức năng xách tay từ nước ngoài về, không có hướng dẫn sử dụng bằng tiếng Việt, bán với giá cao. Từ lời mách bảo truyền miệng "loại thuốc này chống thoái hóa khớp, giảm đau xương khớp" hoặc "thực phẩm chức năng ý mà, cứ uống đi, kiểu gì cũng bổ...". Hơn nữa, các trang rao bán sản phẩm glucosamin thường kèm theo lời quảng bá "glucosamin rất an toàn, hoàn toàn không có tác dụng phụ". Vì vậy phần lớn những người trên 60 tuổi có những dấu hiệu đau khớp, đến các chị U45-50 cũng rủ nhau uống để đề phòng dấu hiệu mau "xuống cấp" ở tuổi tiền mãn kinh và mãn kinh. Những sản phẩm chứa glucosamin được cho là hàng xách tay... được đóng gói trong hộp to, có tới 200 - 365 viên, hàm lượng 1.500mg. Vì dùng thuốc theo truyền miệng nên không ít trường hợp đã phải gặp bác sĩ.

Ông Đ.N. (65 tuổi, Hoàng Mai, Hà Nội) bị đau khớp gối đã 2 năm nay. Ông ngại đi khám bệnh. Vả lại cái khớp có lúc đau nhiều có lúc lại không đau như giả vờ, ông cũng cố tập thể dục, hy vọng hết đau mà không phải dùng thuốc. Gần nửa năm nay, có người bạn mách ông uống glucosamin sẽ hết đau chân và đã tặng ông 1 hộp. Ông uống được 3 tháng nhưng càng ngày càng thấy ăn uống chểnh mảng, đầy bụng, người gầy đi. Ông đi khám bệnh và được bác sĩ khai thác tiền sử và bảo: hiện tượng tiêu hóa trên của ông là do tác dụng phụ của glucosamin.

Bà B.H. (43 tuổi, Đống Đa, Hà Nội) bị đau khớp chân khớp tay. Con bà đã mua cho bà hộp thuốc glucosamin 1.500mg. Ngày nào bà cũng uống 1 viên và thấy đỡ đau hẳn. Hai tuần nay, bà thấy có chút hồi hộp, đo huyết áp 125/90mmHg và nhịp tim có lúc đến 95 lần/1 phút. Bà đi khám, bác sĩ nghi ngờ bà có nhịp tim nhanh do tác dụng phụ của glucosamin và đề nghị bà tạm dừng thuốc một thời gian.

Tác dụng của glucosamin

Glucosamin được tổng hợp tự nhiên trong cơ thể, nhưng khả năng tổng hợp này giảm dần khi tuổi càng cao. Chế phẩm glucosamin được chiết xuất từ mô động vật, đặc biệt là từ vỏ cua, tôm và tôm hùm. Glucosamin được sử dụng rộng rãi cho bệnh viêm khớp mạn tính, đặc biệt là viêm khớp gối. Trong bệnh này, các sụn - là các vật liệu có tính chất đàn hồi tạo thành lớp đệm cho các khớp xương trở nên cứng và mất độ đàn hồi. Nó làm cho các khớp xương dễ bị thương tổn và dẫn đến đau, sưng, khó cử động. Việc dùng glucosamin để tái tạo và sửa chữa các sụn khớp. Có bằng chứng khả quan cho thấy, glucosamin có thể làm giảm các triệu chứng đau và làm chậm lại tiến trình của thoái hóa khớp mạn. Có một vài báo cáo sơ bộ gợi ý việc kết hợp glucosamin với vitamin C, bromelain, chondroitin sulfat hay mangan có thể tăng cường tác dụng của glucosamin đối với viêm khớp mạn. Glucosamin thường kết hợp với chondrotin sulfate, một phân tử cũng hiện diện tự nhiên trong các sụn. Chondrotin tạo tính đàn hồi cho sụn và được tin là ngăn ngừa sự phá hủy của sụn bởi các enzym. Một báo cáo khác cho thấy có thể có tác dụng trên bệnh vảy nến khi dùng chung glucosamin với dầu cá.

 Cấu trúc phân tử của glucosamin.

Lưu ý khi sử dụng glucosamin

Về cách dùng và liều dùng, người bệnh nên đến bác sĩ để được chỉ định liều lượng cụ thể phù hợp với thể trạng và mức độ thoái hoá khớp. Một điều cần lưu ý, glucosamin là thuốc điều trị nguyên nhân gây thoái hoá, gây đau khớp, không phải là thuốc giảm đau nên không thể có tác dụng tức thời, cần phải dùng trong thời gian nhất định. Cần phối hợp các loại thuốc chống viêm, giảm đau cùng với glucosamin đến khi hết đau. Nếu thuốc chống viêm giảm đau thuộc loại NSAID như celecoxib, diclofenac... thì phải dùng kèm với thuốc chống loét dạ dày.

Người có dị ứng với tôm cua, sò, ốc, hến và hải sản không nên dùng glucosamin. Cần thận trọng khi sử dụng glucosamin cho những người cảm cúm, bệnh nhiễm khuẩn tai - mũi - họng. Glucosamin là một đường amino nên bệnh nhân đái tháo đường hay người bị hạ đường huyết cần thận trọng khi sử dụng glucosamin và phải theo dõi đường huyết thường xuyên. Viện Y tế quốc gia Hoa Kỳ đang nghiên cứu việc dùng glucosamin cho người béo mập vì nhóm người này có thể rất nhạy cảm với bất cứ tác dụng nào của glucosamin về đề kháng insulin.

Glucosamin có thể tăng nguy cơ chảy máu ở một số bệnh nhân. Những bệnh nhân rối loạn chảy máu, người đang uống thuốc gây loãng máu, người đang uống aspirin hằng ngày, nếu dùng glucosamin nên kiểm tra thường xuyên thời gian đông máu để kiểm soát tình hình.

Những tác dụng phụ thông thường liên quan đến glucosamin: đầy hơi, đi ngoài phân mềm, khó chịu đường tiêu hóa, buồn ngủ, mất ngủ, đau đầu, dị ứng da, nhạy cảm với ánh nắng mặt trời, móng trở nên cứng... Glucosamin cũng có thể gây tăng huyết áp tạm thời và tăng nhịp tim, nhịp mạch.