Liệt dạ dày ở người bệnh tiểu đường

Bệnh tiểu đường được xem là nguyên nhân thường gặp nhất gây ra liệt dạ dày. Tuy nhiên, biến chứng liệt dạ dày lại ít được người bệnh tiểu đường quan tâm và cũng dễ bị bỏ sót do nhầm với những bệnh khác.

Khi các lớp cơ tại dạ dày bị liệt sẽ dẫn đến hoạt động dạ dày không hoàn chỉnh. Tuỳ mức độ liệt, thức ăn hiện diện ở dạ dày lâu hơn bình thường mà không nhào trộn, nghiền và chuyển xuống ruột non. Thức ăn ở quá lâu trong dạ dày, sự lên men xảy ra, tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển. Đôi lúc thức ăn kết tụ tạo thành những cục thức ăn cứng, cản trở lưu thông thức ăn xuống ruột.

Các dấu hiệu liệt dạ dày

Thường gặp nhất là cảm giác đầy bụng, buồn nôn, nôn và ói. Nôn, ói hay xuất hiện sau bữa ăn. Trong trường hợp liệt dạ dày nặng, ói có thể xảy ra mà không liên quan đến bữa ăn, do thức ăn ứ đọng trong dạ dày trước đó. Thức ăn ói ra thường ở dạng nguyên thuỷ vì hoạt động nghiền thức ăn không có (khác với dạng ói ra thức ăn đã được nghiền nhỏ của các rối loạn khác). Các triệu chứng khác gồm: đau trướng bụng, no sớm (cảm giác đầy dạ dày khi vừa ăn). Trong trường hợp liệt nặng, xuất hiện sụt cân, thiếu hụt dinh dưỡng do thiếu năng lượng ăn vào hoặc ăn kiêng không hợp lý.

Ở bệnh nhân tiểu đường kiểm soát đường trong máu không tốt, lượng đường lâu ngày tăng cao sẽ gây tổn thương hệ thần kinh, làm xuất hiện những biến chứng: rối loạn cảm giác, vận động (do tổn thương hệ thần kinh cảm giác hoặc vận động ngoại biên), liệt dạ dày (nếu gây tổn thương thần kinh phế vị và tại dạ dày). Liệt dạ dày ảnh hưởng nhiều đến tiêu hoá thức ăn từ dạ dày xuống ruột. Điều này khiến kiểm soát đường trong máu khó khăn hơn. Cứ như vậy sẽ làm liệt dạ dày nặng hơn. Ngoài ra, một số nguyên nhân khác cũng gây nên liệt dạ dày như phẫu thuật làm tổn thương dây thần kinh phế vị, sử dụng thuốc làm giảm hoạt động dạ dày hoặc bệnh xơ cứng bì…

Điều trị phối hợp giữa chế độ ăn và dùng thuốc

Nếu liệt dạ dày do nguyên nhân có thể điều chỉnh được, tình trạng liệt sẽ cải thiện ngay sau khi khắc phục nguyên nhân. Riêng ở người bệnh tiểu đường, kiểm soát đường trong máu tốt, sẽ giúp cải thiện. Điều trị liệt dạ dày cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa chế độ ăn hợp lý và thuốc điều trị (điều trị triệu chứng: giảm ói, tăng hoạt động các cơ dạ dày và điều trị nguyên nhân). Mục tiêu điều trị gồm: cung cấp một chế độ ăn chứa các thực phẩm dễ vận chuyển khỏi dạ dày và có mức năng lượng phù hợp với nhu cầu và tình trạng bệnh nền (tiểu đường); kiểm soát hoặc điều trị tốt các bệnh lý nền là nguyên nhân gây liệt (như thuốc giúp ổn định đường trong máu trên người liệt dạ dày do tiểu đường); giảm các triệu chứng gây khó chịu cho bệnh nhân (đầy bụng, đau bụng, nôn, ói...); kích thích hoạt động các lớp cơ dạ dày.

Liệt dạ dày không những ảnh hưởng nhiều đến sức khoẻ và chất lượng sống mà còn làm nặng thêm tình trạng bệnh tiểu đường, do khó kiểm soát lượng đường trong máu. Bệnh cần phát hiện sớm, để có những can thiệp thích hợp, qua đó giúp người bệnh cải thiện bệnh và có cuộc sống thoải mái.

(Theo TS.BS Lê Nguyễn Trung Đức Sơn // SGTT Online)