Ứng dụng Gene-Xpert trong chẩn đoán bệnh lao
Bệnh lao hiện nay vẫn còn ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe cộng đồng ở nước ta cũng như trên thế giới. Việc chẩn đoán lao phổi dựa vào xét nghiệm soi đờm trực tiếp đã góp phần quan trọng trong phát hiện nguồn lây chính, tuy nhiên, giới hạn của kỹ thuật này là độ nhạy không cao, đã bỏ sót một số lượng đáng kể bệnh nhân không được chẩn đoán lao, đặc biệt ở nhóm người nhiễm HIV, trẻ em và bỏ sót trong chẩn đoán lao đa kháng thuốc. Đối với bệnh lao đa kháng thuốc, khi chẩn đoán phải thực hiện nuôi cấy đờm, mất nhiều thời gian và khó khăn trong vận chuyển mẫu đờm đến các đơn vị chẩn đoán. Chậm trễ trong chẩn đoán và chỉ định điều trị bệnh lao đa kháng thuốc và lao ở người nhiễm HIV, lao trẻ em khiến cho nhiều người bệnh có thể tử vong trước khi được điều trị.
GeneXpert là một kỹ thuật ứng dụng sinh học phân tử, mang tính đột phá, có thể giải quyết được các bất cập trên, cho phép xác định vi khuẩn lao ở mức độ ít với độ nhạy và độ đặc hiệu cao; quy trình thao tác rất đơn giản, kỹ thuật cho kết quả nhanh và cho “kết quả kép”, tức là đồng thời cho biết mẫu bệnh phẩm có vi kuẩn lao hay không, có nhiều hay ít và vi khuẩn có kháng thuốc rifampicin hay không.
Tại Việt Nam, với sự hỗ trợ của các đối tác quốc tế, Chương trình chống lao Quốc gia đang triển khai thí điểm ứng dụng GeneXpert trong chẩn đoán lao ở người nhiễm HIV nghi mắc lao. Thực tế cho thấy, chẩn đoán lao ở người nhiễm HIV rất khó khăn, do các triệu chứng lâm sàng không điển hình, dễ nhầm với triệu chứng của các nhiễm khuẩn cơ hội khác. Với kỹ thuật xét nghiệm chẩn đoán lao nhanh bằng GeneXpert, người nhiễm HIV khi có một trong các triệu chứng ho, sốt, ra mồ hôi đêm hoặc sút cân là đủ điều kiện làm xét nghiệm. Người nhiễm cần phải khạc được đờm hoặc được cán bộ y tế hướng dẫn lấy đờm tác động vì bệnh phẩm chẩn đoán chủ yếu là đờm. Trong giai đoạn thí điểm, Bộ Y tế cho chỉ phép thực hiện ở nhóm bệnh nhân lao nghi kháng đa thuốc, người nhiễm HIV nghi mắc lao và trẻ em nghi mắc lao. Trong giai đoạn thí điểm, các đối tượng trên sẽ được làm xét nghiệm miễn phí. Nếu chẩn đoán là lao hoặc lao kháng đa thuốc, bệnh nhân sẽ được điều trị miễn phí.
Để có thể chẩn đoán sớm bệnh lao ở người nhiễm HIV, các cơ sở điều trị HIV/AIDS cần tích cực sàng lọc triệu chứng nghi lao và chuyển người nhiễm HIV có dấu hiệu nghi lao đến các cơ sở có máy xét nghiệm GeneXpert để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, góp phần làm giảm tử vong và nâng cao sức khỏe cho người nhiễm HIV.
Theo SK&ĐS